„რომელნი ესვენ უფალსა, წყალობაი გარე-მოადგეს მათ"

„ცოდვაი ჩემი გაუწყე შენ და უსჯულოებაი ჩემი არა დავფარე შენგან; ვთქუ:
აღუვარო ბრალი ჩემი უფალსა, და შენ მომიტევე მე უღმრთოებაი გულისა ჩემისაი." (ფს. 31, 5).

ცოდვა თავისთავად არ არსებობს. იგი არ არის უფლის მიერ ქმნილი. ცოდვა შემოვიდა, როგორც უფლისადმი დაუმორჩილებლობის ნაყოფი. წმიდა წერილი ცოდვას „უკანონობად" სახელდებს. (1 ინ. 3,4). ცოდვა ადამიანის სულში ბოროტი სულის მიერ მისი ცდუნების შედეგად წარმოიშვება. წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი ამბობს: „ვინც ცოდვას იქმს, იგი სატანისგანაა, რადგან პირველად სწორედ სატანამ სცოდა" (1 ინ. 3, 8).

წმიდა იოანე ოქროპირი გვმოძღვრავს: „არაფერია იმგვარად მძიმე და აუტანელი, როგორც ცოდვა და ურჩობა. ცოდვა - უდიდესი ბოროტება და სულიერი კეთრია, ღვთის ნების საპირისპირო ქმედება და სულის სიმთვრალეა."

წმიდა კირილე იერუსალიმელი ამბობს: „ცოდვა საშინელი ბოროტებაა, მაგრამ იგი კურნებას ექვემდებარება. ცოდვა საშინელია, როცა ადამიანი ფარავს მას და განკურნებადია მისთვის, ვინც ინანიებს. წარმოიდგინეთ კაცი, რომელსაც ხელთ გავარვარებული ნახშირი უპყრია. ვიდრე მას იგი ხელში აქვს, ნახშირი წვავს. მაგრამ თუკი გადააგდებს, - უმალ წვაც განეშორება."

წმიდა იოანე ოქროპირი გვირ- ჩევს: „შესცოდე? მიდი ეკლესიაში და სთქვი წინაშე უფლისა: „შევცოდე." სხვას არაფერს ვითხოვ შენგან, ერთის გარდა - ამხილე ცოდვა, რათა მოგეხსნას იგი."

წმიდა მღვდელმთავარი ბასილი დიდი ამბობს: „ცოდვათა გამხელა იგივე კანონებს ემორჩილება, როგორსაც ხორციელ უძლურებათა გამჟღავნება. ადამიანები ხომ თავის სნეულებათა განსაკურნებლად სახელოვან ექიმებს მიმართავენ, რათა მათგან კურნება მიიღონ. ასევე სულიერი უძლურებანიც იმათ უნდა გავუმხილოთ, ვისაც მათი განკურნება ძალუძს."

მეტად მნიშვნელოვანია მოძღვრის სწორი პოზიცია მონანულთან მიმართებაში. წმიდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი ამბობს, რომ „მოძღვრისთვის, რომელმაც არ იცის, რა თქვას და როგორ მოიქცეს, სჯობს ჯერ ისწავლოს, ვიდრე ასწავლიდეს სხვას თავად უმეცარი." სულიერი მსჯელობის საფუძველი მოძღვრის სულში წმიდა წერილის მუდმივი კითხვით იქმნება. წმიდა წერილისა და ეკლესიის მამების კითხვა მოძღვრისთვის ყოველდღიური აუცილებელი ღვაწლი უნდა იყოს.

ტერტულიანე თავის ტრაქტატში „აღსარების შესახებ" მიუთითებს გარკვეულ „გარეგნულ ღვაწლზე", რომელიც აუცილებელია მონანულთათვის აღსარებისას: გული შემუსვრილი და დამდაბლებული, მარხვა და ლოცვა, მუხლის მოდრეკა და მოძღვრის წინაშე პირქვე დამხობა. ეს გარკვეული სახის ეპიტიმიებად შეიძლება იქნას მიჩნეული, რომელთაც მონანულნი აღასრულებდნენ.

საეკლესიო მწერალი და ისტორიკოსი სოზომენი (V ს.), ასე წერს აღსარების საიდუმლოს შესახებ: „უფალმა ბრძანა მონანულ ცოდვილთა შენდობა. მაგრამ შენდობის მისაღებად საჭიროა ცოდვათა მონანიება. ამისათვის ადამიანები ძველი დროიდან ირჩევდნენ მოძღვარს, რომელიც გამოირჩეოდა წმიდა ცხოვრებით, სიმტკიცითა და სიბრძნით.... მოძღვარი ცოდვათა სიმძიმის მიხედვით განსაზღვრავდა, თუ როგორ უნდა გამოესყიდათ მონანულთ თავისი შეცოდებანი და ითვალისწინებდა, თუ რა სასჯელს ითხოვდნენ ამისათვის თავად მონანულები, - და შემდეგ შენდობას აძლევდა."

V-VI საუკუნეებში შემოღებული იქნა აღსარების საიდუმლოს შესრულების ზოგადი წესი. VI საუკუნის მიწურულს გამოჩნდა კონსტანტინეპოლის ეპისკოპოსის, იოანე მმარხველის (+596) მიერ შედგენილი საიდუმლო აღსარების წესი. ამავე ავტორმა გამოსცა ეპიტიმიის წესები „დიდი სჯულის კანონის" სახელწოდებით. ამრიგად, იოანე მმარხველის ღვაწლით მოხდა აღსარების საიდუმლოს შესრულების წესის სისტემატიზირება.

წმიდა იოანე მმარხველის ტიპიკონის უძველესი ხელნაწერებიდან ვგებულობთ, რომ აღსარება აგებული იყო კითხვა-პასუხებზე მონანულის სქესის, ასაკის და საზოგადოებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით. კითხვების დასმა უფრო ხშირად უწიგნური და ახალმოქცეული ადამიანებისადმი იყო მიღებული. ყოველ კითხვას შესაბამისი ეპიტიმიების ჩამონათვალიც ახლდა, რითიც შეეძლო ეხელმძღვანელა მოძღვარს.

ამ წესის საფუძველზე მონასტრებმა აღსარების ტიპიკონები შეიმუშავეს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია VIII საუკუნეში კონსტანტინეპოლის სტუდიის მონასტის წინამძღვრის, ღირსი თეოდორე სტუდიელის (+326) ავტორობით შექმნილი ტიპიკონი.